Eind 2021 zijn in het coalitieakkoord van het Rijk de rijksuitgaven verhoogd. Op dat moment gold de ‘trap-op-trap-af-systematiek’, waardoor de omvang van het gemeentefonds meebewoog met de rijksuitgaven. Als gevolg hiervan kreeg Den Haag in de meicirculaire 2022 meer middelen vanuit het gemeentefonds oplopend tot € 118 mln. in 2025. In de programmabegroting 2023-2026 zijn daarnaast de nadelige effecten van de herverdeling van het gemeentefonds en de opschalingskorting verwerkt. Deze nadelige effecten zijn opgevangen binnen het budgettaire vertrekpunt. Tabel 1 laat het totale budgettaire vertrekpunt zien dat is opgenomen in de programmabegroting 2023-2026.
Tabel 1. Budgettair vertrekpunt programmabegroting 2023-2026
Bedragen in € 1.000 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|---|
Actualisatie accresraming (volume) | 63.000 | 94.000 | 118.000 | 118.000 |
Herverdeling gemeentefonds | -4.150 | -12.450 | -20.750 | -20.750 |
Opschalingskorting | 0 | 0 | 0 | -30.000 |
Budgettair vertrekpunt | 58.850 | 81.550 | 97.250 | 67.250 |
In de begroting 2023-2026 is verondersteld dat het volumeaccres vanaf 2026 gelijk bleef aan het volumeaccres van 2025. In 2026 bedroeg het volumeaccres echter maar €64 mln. in plaats van €118 mln. Deze teruggang van € 54 mln. is niet in de programmabegroting 2023-2026 verwerkt, omdat de gemeenten nog in gesprek waren met het Rijk. Verondersteld is dat het Rijk de teruggang volledig zou compenseren. Dit is echter niet gebeurd. Vanaf 2026 hebben de gemeenten structureel € 1 miljard gekregen. Voor Den Haag betekent dit dat we structureel €39 mln. erbij hebben gekregen. Van de teruggang van het gemeentefonds van €54 mln. resteert hierdoor een structurele teruggang van € 15 mln. vanaf 2026, zoals weergegeven in tabel 2.
Tabel 2. Afname gemeentefonds in 2026
Bedragen in € 1.000 | 2026 |
|---|---|
Afname gemeentefonds begroting 2023-2026 (€ 118 mln. - € 64 mln.) | -54.000 |
€ 1 miljard euro compensatie | 39.000 |
Resterend tekort afname gemeentefonds | 15.000 |
Deze € 15 mln. maakt onderdeel uit van het structurele tekort van € 19 mln. dat is opgenomen in de programmabegroting 2024-2027. Dit tekort is hoger door de oploop van kapitaallasten en de aangenomen raadsvoorstellen voor extra middelen voor de raadsorganisatie en GAD (pagina 12, programmabegroting 2024-2027).